Xét Nghiệm Phân Để Làm Gì? Cách Thực Hiện và Ý Nghĩa

Xét nghiệm phân để làm gì? Cách thực hiện và ý nghĩa của xét nghiệm phân là những câu hỏi thường gặp của nhiều người, đặc biệt là những người có triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa. Bài viết này sẽ giải đáp cho bạn những câu hỏi này và cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về xét nghiệm phân.

Xét nghiệm phân để làm gì?

Xét nghiệm phân là một xét nghiệm y tế, có thể giúp bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, kiểm tra khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng qua đường tiêu hóa, phát hiện sự hiện diện của chất nhầy, nấm hoặc ký sinh trùng trong phân. Xét nghiệm phân có thể được thực hiện trên một mẫu phân duy nhất hoặc trên nhiều mẫu phân khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định.

Xét nghiệm phân có thể được chỉ định khi người bệnh có các triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa, chẳng hạn như:

Tiêu chảy kéo dài, tiêu chảy ra máu, chướng bụng, buồn nôn, nôn, chán ăn, đầy hơi, đau bụng…
Suy dinh dưỡng, thiếu máu, thiếu vitamin hoặc khoáng chất…
Nhiễm trùng ký sinh trùng, chẳng hạn như giun kim hoặc giardia…
Viêm ruột hoặc viêm đại tràng…

Xét nghiệm phân cũng có thể được chỉ định khi người bệnh có các yếu tố nguy cơ cao bị các bệnh lý ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, chẳng hạn như:

Sống trong vùng có điều kiện vệ sinh kém hoặc tiếp xúc thường xuyên với người bệnh.
Dùng kháng sinh hoặc thuốc điều trị tiêu chảy trong thời gian dài.
Có tiền sử gia đình hoặc cá nhân mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, chẳng hạn như viêm ruột hoặc ung thư ruột.
Có miễn dịch suy yếu do HIV/AIDS, ung thư, bệnh ghép cơ quan, bệnh tự miễn…

Ý nghĩa của xét nghiệm phân

Ý nghĩa của xét nghiệm phân phụ thuộc vào loại xét nghiệm và kết quả của xét nghiệm. Một số loại xét nghiệm phân thông dụng và ý nghĩa của chúng là:

Xét nghiệm phân tổng quát: Đây là loại xét nghiệm cơ bản, có thể cho biết được tình trạng của đường tiêu hóa và các chức năng liên quan. Xét nghiệm phân tổng quát có thể bao gồm các chỉ số sau:

1. Màu sắc:

Màu sắc của phân có thể biến đổi tùy theo loại thức ăn hoặc thuốc. Tuy nhiên, một số màu sắc không bình thường của phân có thể cho biết được các bệnh lý khác nhau, chẳng hạn như:

Phân màu đen hoặc có máu: Có thể do xuất huyết ở dạ dày hoặc ruột non.
Phân màu trắng hoặc xám: Có thể do suy gan hoặc tắc ống mật.
Phân màu vàng hoặc cam: Có thể do sử dụng thuốc có chứa beta-carotene hoặc ăn nhiều thực phẩm có chứa carotene, chẳng hạn như cà rốt, bí đỏ, khoai lang…
Phân màu xanh: Có thể do ăn nhiều thực phẩm có chứa màu xanh, chẳng hạn như kem, kẹo, bánh ngọt… hoặc do nhiễm trùng khuẩn xanh lơ.

2. Hình dạng:

Hình dạng của phân có thể biến đổi tùy theo lượng nước và chất xơ trong phân. Tuy nhiên, một số hình dạng không bình thường của phân có thể cho biết được các bệnh lý khác nhau, chẳng hạn như:

Phân dạng sợi hoặc nhỏ hạt: Có thể do viêm đại tràng hoặc hội chứng ruột kích thích.
Phân dạng bút chì hoặc rất mỏng: Có thể do bị tắc nghẽn ở ruột non hoặc ruột già.
Phân dạng lỏng hoặc nước: Có thể do tiêu chảy do nhiễm trùng, dị ứng, thuốc, stress…
Phân dạng cứng hoặc khô: Có thể do táo bón do thiếu nước, chất xơ, vận động…

3. Mùi:

Mùi của phân có thể biến đổi tùy theo loại thức ăn hoặc thuốc. Tuy nhiên, một số mùi không bình thường của phân có thể cho biết được các bệnh lý khác nhau, chẳng hạn như:

Phân có mùi hôi thối: Có thể do nhiễm trùng khuẩn hoặc ký sinh trùng trong đường tiêu hóa.
Phân có mùi chua: Có thể do viêm dạ dày hoặc viêm ruột non.
Phân có mùi tanh: Có thể do viêm gan hoặc suy gan.

4. Độ PH:

Độ PH của phân là chỉ số đo độ axit hoặc bazơ của phân. Độ PH của phân bình thường là từ 6.5 đến 7.5. Một số yếu tố có thể làm thay đổi độ PH của phân là:

Độ PH cao (bazơ): Có thể do viêm ruột già, ung thư ruột già, sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID)…
Độ PH thấp (axit): Có thể do viêm dạ dày, viêm ruột non, sử dụng thuốc ức chế tiết axit…

Xét nghiệm phân occult (phát hiện máu trong phân): Đây là loại xét nghiệm có thể phát hiện máu trong phân ngay cả khi không nhìn thấy bằng mắt. Xét nghiệm phân occult có thể giúp bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý gây ra xuất huyết trong đường tiêu hóa, chẳng hạn như loét dạ dày, ung thư ruột, polyp ruột… Xét nghiệm phân occult cần được làm trước khi sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau hoặc thuốc điều trị tiêu chảy, vì những thuốc này có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Xét nghiệm phân nuôi cấy (phát hiện vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng trong phân): Đây là loại xét nghiệm có thể phát hiện sự có mặt của vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng trong phân. Xét nghiệm phân nuôi cấy có thể giúp bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý do nhiễm trùng gây ra, chẳng hạn như tiêu chảy, viêm ruột, viêm gan… Xét nghiệm phân nuôi cấy cần được làm trước khi sử dụng kháng sinh, vì kháng sinh có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.

Kết Luận

Xét nghiệm phân là một xét nghiệm y tế quan trọng, có thể giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị các bệnh lý ảnh hưởng đến đường tiêu hóa. Xét nghiệm phân có nhiều loại khác nhau, tùy theo mục đích và chỉ định của bác sĩ.

Xét nghiệm phân có thể cung cấp cho bác sĩ những thông tin về màu sắc, hình dạng, mùi, độ PH, máu, vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng trong phân. Những thông tin này có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng liên quan đến đường tiêu hóa, chẳng hạn như tiêu chảy, đau bụng, suy dinh dưỡng… và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Xét nghiệm phân cần được thực hiện đúng cách, theo hướng dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế, để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác và an toàn.